Vika opins aðgangs (Open Access Week) 21.-27. október

http://openaccessweek.org/

Landsbókasafn Íslands – Háskólabókasafn tekur þátt í alþjóðlegri viku opins aðgangs sem haldin er nú í 12. skiptið vikuna 21.-27. október. Þemað í ár er „Open for whom? Equity in Open Knowledge“ eða „Hver hefur aðgang? Þekking öllum opin“.
Tilgangur vikunnar er að efla umræðu og vitund um opinn aðgang (e. Open access) og tala fyrir að opinn aðgangur að rannsóknarniðurstöðum verði sjálfgefin en ekki undantekning.

Landsbókasafn Íslands – Háskólabókasafn mun að þessu tilefni deila fjölbreyttu fræðsluefni um opinn aðgang á heimasíðu sinni daglega þessa viku.

 

Rafrænar bækur í opnum aðgangi á leitir.is

Í gagnagrunn leitir.is er búið að bæta við meira en 19 þúsund ritrýndum rafbókum hjá DOAB – Directory of Open Access Books í opnum aðgangi. Meðal útgefenda eru fræðafélög, háskólaútgáfur og viðurkenndir úgefendur vísindaefnis. Hægt er að hlaða niður einstökum bókaköflum eða rafbókinni í heild sinni.

Hlutverk DOAB, er að gera ritrýndar, akademískar rafbækur í opnum aðgangi sýnilegar og aðgengilegar. DOAB er á vegum OAPEN stofnunarinnar og er hýst í Landsbókasafninu í Hague. DOAB er styrkt af útgáfunum; BRILL, Springer Nature og De Gruyter en í gagnasafni DOAB eru rafbækur frá fleiri útgefendum og þar á meðal háskólaútgáfum og fræðafélögum. DOAB vann IFLA/Brill Open Access award 2015.

Réttindi höfunda við gerð útgáfusamninga

Þegar höfundur skrifar undir útgáfusamning við útgefanda vísindaefnis er hefðbundna leiðin sú að yfirleitt er klausa í samningnum þar sem höfundur afsalar sér að hluta eða öllu leyti höfundarrétti til útgefandans.  Þetta gerir það að verkum að höfundur hefur ekki leyfi til að birta grein sína þar sem hann vill t.d. í varðveislusafni eða nota á heimasvæði námskeiðs í sinni eigin kennslu.  SPARC (alþjóðleg samtök sem berjast fyrir opnari vísindum) gáfu nýlega út leiðbeiningar fyrir höfunda um réttindi sín og mikilvægi þess að afsala sér ekki höfundarrétti þegar skrifað er undir útgáfusamninga. Afskaplega mikilvægt tæki fyrir höfunda að hafa að leiðarljósi þegar gerðir eru útgáfusamningar og fyrir opnara aðgengi að vísindaefni.