Um opinn aðgang á Íslandi
Eitt af því sem blómstrað hefur undanfarin ár, er útgáfa kennslubóka í opnum aðgangi í ýmsum löndum. Það hefur sparað nemendum ómældar fjárhæðir og veitt háskólum möguleika á sveigjanlegu efni sem má aðlaga, þar sem vel skilgreind notkunarleyfi auðvelda málin.
Lesa áfram „Kanada: Kennslubækur og námsgögn í opnum aðgangi“
Það telst til tíðinda þegar alþjóðlegt tímarit eins og Perspectives on Medical Education (PME) flytur sig frá stórum hefðbundnum útgefanda eins og Springer Nature yfir í fullkomlega opinn aðgang hjá útgefandanum Ubiquity Press.
Frá því tímaritið var fyrst sett á markað fyrir 40 árum síðan hefur það reynt að laga sig að síbreytilegu umhverfi. Skipt var úr hollensku yfir í ensku og breytt yfir í opinn aðgang árið 2012. PME er orðið topptímarit á sínu sviði og hafði áhrifastuðulinn (e. impact factor) 4,113 árið 2022 og fimm ára áhrifastuðul 4,086.
Dr. Erik Driessen og Lauren Maggio, aðalritstjóri og staðgengill aðalritstjóra PME útskýra þetta á eftirfarandi hátt: „Ritnefnd okkar ákvað árið 2022 að nauðsynlegt væri að færa tímaritið yfir til opins útgefanda til að tryggja að tímaritið væri í takt við okkar kjarnaviðhorf og gildi, þar á meðal gagnsæi og aðgengi. Flutningurinn til Ubiquity Press hefur ekki aðeins tryggt þetta, heldur hefur PME nú pláss fyrir fleiri útgáfur.
Lauslega þýtt:
STM Publishing News (8. febrúar 2023). Perspectives on Medical Education transfers publishers to ]u[ Ubiquity Press. STM-Publishing.com. Sótt 27. febrúar, 2023.
DOAB (Directory of Open Access Books) heldur skrá yfir um 50.000 ritrýndar rafbækur sem gefnar eru út í opnum aðgangi.
Útgefendur eru margir, gjarnan háskólaútgáfur s.s. Cambridge University Press (223), Bristol University Press (48), Oxford University Press (244), Edinburgh University Press (78) o.fl. Efni og fræðasvið eru mýmörg. Til gamans má nefna 2 bækur sem tengjast Íslandi: Down to Earth (2020) eftir Gísla Pálsson og Útrásarvíkingar (2020) eftir Alaric Hall.
Loks má nefna að vísað er í 125 bækur í opnum aðgangi sem varða Climate change.
Open Textbook Library veitir aðgang að yfir 1150 kennslubókum á háskólastigi í opnum aðgangi. Efnissviðin eru mörg og innihalda m.a. tölvunarfræði, viðskiptafræði, heilbrigðisvísindi, kennslufræði, hugvísindi (t.d. tungumál) og margt fleira. Open Education Network (OEN) er driffjöðrin á bak við útgáfuna.
Á annað hundrað bækur eru í opnum aðgangi á vef MIT Press vegna átaksins Direct to Open (D2O). 240 erlend bókasöfn styðja þetta átak og vegna þeirra eru nú á annað hundrað fræðirita aðgengileg í opnum aðgangi. Þar má meðal annars finna bókina Open Knowledge Institutions: Reinventing Universities (2021) eftir Lucy Montgomery, John Hartley, Cameron Neylon, Malcolm Gillies og Eve Gray.