Category: Aðgangur

Vert er að skoða áhugaverða bloggfærslu frá Juuso P Ala-Kyyny við Háskólabókasafnið í Helsinki.

Í aðalatriðum eru talin upp nokkur atriði  sem rannsakendur geta gert:

• • • Rannsakandi getur kynnt sér valkostina varðandi ókeypis opinn aðgang
    • Rannsakandi getur valið að gefa út þar sem boðið er upp á demanta opinn aðgang
    • Rannsakandi getur valið að ritrýna frekar greinar frá útgáfum sem gefa út í demanta opnum aðgangi
    • Rannsakandi getur tekið þátt í ritstjórn „demantatímarita“ í mismunandi hlutverkum.
    • Sem meðlimur í ritstjórn demantatímaritsins getur rannsakandi kynnt bestu starfsvenjur í útgáfustarfsemi tímaritsins og þannig bætt gæði tímaritsins.
    • Sem meðlimur í ritstjórn tímarits sem ekki er „demantatímarit“ getur rannsakandi stuðlað að breytingum tímaritsins yfir í gjaldfrjálsan opinn aðgang.
    • Rannsakandi getur vakið máls á demanta opnum aðgangi í mismunandi félögum og rannsóknanetum.

Sjá nánar https://blogs.helsinki.fi/thinkopen/diamond-oa-challenge-2024/

UNESCO hefur gefið út lýsingu á slíkum aðgangi og röksemdafærslu fyrir honum: Diamond open access

Hvað er demanta opinn aðgangur?
Diamond Open Access (Diamond OA) er samfélagsdrifið, óhagnaðardrifið módel fræðilegrar útgáfu án fjárhagslegra hindrana fyrir höfunda og lesendur. Með slíkum aðgangi eru efnið aðgengilegt ókeypis á netinu og hvorki um að ræða áskriftargjöld fyrir lesendur né kostnað við vinnslu greina (e. APC – article processing charge) fyrir höfunda.

Helstu eiginleikar demantaaðgangs:
Demanta opinn aðgangur er oft fjármagnaður af akademískum stofnunum, fræðasamfélögum eða rannsóknarnetum. Lögð er áhersla á heiðarleika, gagnsæi og samvinnu framar hagnaði.

Demanta opinn aðgangur styður ólík tungumál og menningarleg sjónarmið, stuðlar að fjölbreytileika efnis og gerir kleift að deila þekkingu þvert á tungumála- og menningarmörk.

Demanta opinn aðgangur stuðlar að rannsóknum án mismununar með því að útrýma gjöldum. Það gerir vísindamönnum á efnaminni svæðum kleift að taka þátt og þannig styður aðgangurinn sjálfbær þróunarmarkmið (SDG) Sameinuðu þjóðanna.

Sjá nánar hér: https://www.unesco.org/en/diamond-open-access