Category: Óflokkað

Nú stendur yfir alþjóðleg vika opins aðgangs, 24. – 28. október.

Að þessu sinni er þema vikunnar „loftslagsréttlæti“ (e. Climate Justice). Landvernd skýrir hugtakið á þessa leið:

Hugtakið loftslagsréttlæti gefur til kynna að loftslagsmál eru ekki bara umhverfismál, heldur verður baráttan við loftslagshamfarir alltaf að taka mið af mannréttindum, félagslegu réttlæti og jafnrétti kynja.

Opinn aðgangur varðar okkur öll – hagsmuni okkar allra. Krafan um að allir hafi aðgang að niðurstöðum rannsókna sem studdar eru af opinberu fé verður sífellt háværari. Ekki eingöngu á tímum COVID, ekki eingöngu „spari“ heldur alltaf.

Sjá grein í tilefni viku opins aðgangs: Hvíta húsið, UNESCO og endurbætt rannsóknamat.

Fjölmargar bækur, tímarit og greinar eru nú í opnum aðgangi

• • Opnar rafbækur um loftslagsmál:
    Heimsækið Directory of Open Access Books og skoðið „Subject“. Þar eru 13 efnisflokkar sem byrja á „Environment“ þar af Environmental science, engineering & technology [206 bækur] og Climate change [116 bækur].
  • Opin tímarit um loftslagsmál:
    Á síðunni Directory of Open Access Journals  má finna 53 tímarit undir efninu (e. Subject) „Climate“ í flokkinum „Science“ – á ensku. Skoða lista.
  • Rannsóknaupplýsingakerfið IRIS
    Í rannsóknaupplýsingakerfinu IRIS eru greinar eftir rannsakendur á Íslandi um loftslagsbreytingar (e. Climate change).  Margar þeirra eru í opnum aðgangi.

Að þessu sögðu er vert að hvetja yngri sem eldri rannsakendur, doktorsnema, upplýsingafræðinga og almenning til að kynna sér efni þessa vefs, opinnadgangur.is. Rannsakendur ættu sérstaklega að huga að eftirfarandi:

• • Hvernig geturðu birt rannsóknaniðurstöður þínar í opnum aðgangi?
  • Ertu að gæta höfundaréttar þíns?
  • Hvernig forðastu rányrkjutímarit?
  • Þekkirðu stefnu þinnar stofnunar um opinn aðgang?
  • Þekkirðu stefnu RANNÍS um opinn aðgang?
  • Þekkirðu stefnu stjórnvalda um opinn aðgang? (Stefnan er ekki komin. Hvað tefur?).

Loks er tilvalið að skyggnast bak við tjöldin og skoða heimildamyndina Paywall: The Business of Scholarship. Myndin leggur áherslu á þörfina fyrir opinn aðgang að rannsóknum og vísindum. Í henni er dregið í efa réttmæti þeirra mörgu milljarða dollara á ári sem renna til akademískra útgefenda í hagnaðarskyni.

 

Vika opins aðgangs heldur áfram og í dag birtum við hlaðvarpsþátt nr. 2 og
grein Rósu Bjarnadóttur forstöðumann bókasafns og upplýsingaþjónustu Listaháskóla Íslands: Enn eitt stefnulaust ár.

Þáttur 2. Reynsla úr hugvísindum af opnum aðgangi
Viðmælandi er Helga Hilmisdóttir, rannsóknardósent við Árnastofnun og ritstjóri fræðatímaritsins Orð og tungu en hún var spurð út í reynslu hennar af opnum aðgangi við útgáfu og birtingu greina.