Óflokkað – Síða 5 – Opinn Aðgangur/Open Access

janúar 3, 2023janúar 3, 2023

Hrópandi vandamál varðandi vísindarannsóknir

Úr greininni The gaping problem at the heart of scientific research.

Búið er að sanna hvers virði opinn aðgangur er. Ávinningurinn er augljós.

Vísindastofnanir frá þjóðum eins og Bretlandi, Ástralíu, Ítalíu, Bandaríkjunum og Brasilíu kölluðu eftir því að útgefendur gerðu kórónaveirurannsóknir tafarlaust aðgengilegar í opnum aðgangi og þeir gerðu það flestir.

En einmitt það að þurfa að kalla eftir því að rannsóknir verði aðgengilegar í miðju neyðarástandi á heimsvísu sýnir hversu meingallað núverandi útgáfukerfi er. Það að gera rannsóknir strax aðgengilegar ókeypis ásamt notkun á opnu útgáfuleyfi, er þekkt sem „opinn aðgangur’ og er sannarlega „heitt“ umræðuefni í vísindum. Lesa áfram „Hrópandi vandamál varðandi vísindarannsóknir“

desember 19, 2022desember 19, 2022

Úkraína og opin vísindi

Það vekur óneitanlega athygli að ríkisstjórn Úkraínu hefur nú samþykkt aðgerðaáætlun um opin vísindi og falið öllum sínum ráðuneytum að tryggja að henni sé framfylgt.

Þetta er metnaðarfull aðgerðaáætlun hjá stríðshrjáðu landi og full ástæða til að dást að framtakinu og óska þeim velfarnaðar.

Aðgerðaáætlunin felur í sér samþættingu opinna vísinda varðandi innlend vísindi, rannsóknir, menntun, tækni og nýsköpunarstefnu, stefnurog aðgerðaáætlanir fyrir árið 2024. Hún kveður á um að unnið sé í samstarfi við EOSC – European Open Science Cloud – og Horizon Europe.

Lesa áfram „Úkraína og opin vísindi“

október 24, 2022október 25, 2022

Í tilefni alþjóðlegrar viku opins aðgangs 24. – 28. október 2022

Nú stendur yfir alþjóðleg vika opins aðgangs, 24. – 28. október.

Að þessu sinni er þema vikunnar „loftslagsréttlæti“ (e. Climate Justice). Landvernd skýrir hugtakið á þessa leið:

Hugtakið loftslagsréttlæti gefur til kynna að loftslagsmál eru ekki bara umhverfismál, heldur verður baráttan við loftslagshamfarir alltaf að taka mið af mannréttindum, félagslegu réttlæti og jafnrétti kynja.

Opinn aðgangur varðar okkur öll – hagsmuni okkar allra. Krafan um að allir hafi aðgang að niðurstöðum rannsókna sem studdar eru af opinberu fé verður sífellt háværari. Ekki eingöngu á tímum COVID, ekki eingöngu „spari“ heldur alltaf.

Sjá grein í tilefni viku opins aðgangs: Hvíta húsið, UNESCO og endurbætt rannsóknamat.

Fjölmargar bækur, tímarit og greinar eru nú í opnum aðgangi

- Opnar rafbækur um loftslagsmál:
  Heimsækið Directory of Open Access Books og skoðið „Subject“. Þar eru 13 efnisflokkar sem byrja á „Environment“ þar af Environmental science, engineering & technology [206 bækur] og Climate change [116 bækur].
- Opin tímarit um loftslagsmál:
  Á síðunni Directory of Open Access Journals má finna 53 tímarit undir efninu (e. Subject) „Climate“ í flokkinum „Science“ – á ensku. Skoða lista.
- Rannsóknaupplýsingakerfið IRIS
  Í rannsóknaupplýsingakerfinu IRIS eru greinar eftir rannsakendur á Íslandi um loftslagsbreytingar (e. Climate change). Margar þeirra eru í opnum aðgangi.

Að þessu sögðu er vert að hvetja yngri sem eldri rannsakendur, doktorsnema, upplýsingafræðinga og almenning til að kynna sér efni þessa vefs, opinnadgangur.is. Rannsakendur ættu sérstaklega að huga að eftirfarandi:

- Hvernig geturðu birt rannsóknaniðurstöður þínar í opnum aðgangi?
- Ertu að gæta höfundaréttar þíns?
- Hvernig forðastu rányrkjutímarit?
- Þekkirðu stefnu þinnar stofnunar um opinn aðgang?
- Þekkirðu stefnu RANNÍS um opinn aðgang?
- Þekkirðu stefnu stjórnvalda um opinn aðgang? (Stefnan er ekki komin. Hvað tefur?).

Loks er tilvalið að skyggnast bak við tjöldin og skoða heimildamyndina Paywall: The Business of Scholarship. Myndin leggur áherslu á þörfina fyrir opinn aðgang að rannsóknum og vísindum. Í henni er dregið í efa réttmæti þeirra mörgu milljarða dollara á ári sem renna til akademískra útgefenda í hagnaðarskyni.